Neurofeedback helpt bij het omzetten van hersengolfactiviteit in beelden, geluiden of trillingen. Deze methodes geven ons ‘feedback’. Zo leren we onze hersenactiviteit te beïnvloeden.
Bepaalde hersengolven passen bij specifieke activiteiten in ons brein. Neurofeedback probeert ons te helpen die verbindingen beter te benutten. Het doel is om ongewenste hersengolven te verminderen en helpende golven te versterken.
In de jaren 50 begonnen Dr. Joe Kamiya en Dr. Barry Sterman met neurofeedback. Ze onderzochten ons brein grondig. Sindsdien hebben wetenschappers veel geleerd en is het vooral handig gebleken voor kinderen met aandachtsproblemen.
Kernpunten
- Neurofeedback is gebaseerd op het principe van operante conditionering
- Bepaalde hersengolven worden beloond om klachten te verminderen
- Effectief gebleken bij ADHD, leerproblemen en slaapstoornissen
- Alternatief voor of aanvulling op medicatie, non-invasief en langdurige resultaten
- Verschillende technieken zoals Loreta Z Score, Zengar/Neuro optimal en QEEG
Wat is neurofeedback?
Neurofeedback is een nieuwe manier om te behandelen. Met elektroden meten we hersenactiviteit. Dit geeft ons inzicht in hoe de hersenen werken. Door te leren de juiste hersengolven te maken, krijgt de patiënt beloningen.
Hoe werkt neurofeedback therapie?
Tijdens een sessie plaatst men elektroden op het hoofd. Zo meten we de EEG-activiteit. Dit zien de patiënten live op een scherm. Bij het maken van de juiste golfjes, krijgen ze complimenten in de vorm van geluid of beeld.
De therapie kan een beetje voelen alsof je een film kijkt of een game speelt. De patiënt leert zo de juiste hersengolven maken. Dit verbetert uiteindelijk de hersenactiviteit.
| Statistiek | Waarde |
|---|---|
| Positieve resultaten neurofeedback | 95% van de cliënten bij De Breinkliniek |
| Benodigde sessies voor effectiviteit | Gemiddeld 8 sessies |
| Verbeterde resultaten met sw-LORETA Z Score | 50% minder sessies nodig |
| Gebruikte methoden in Nederland | LORETA Z Score, Zengar, Neuroptimal |
| Gemiddeld aantal sessies LORETA Z Score | 15 sessies |
| Gemiddeld aantal sessies 2-4 sensoren | 30-40 sessies |
| Slagingspercentage De Breinkliniek | 95% |
| Achtergrond Breinkliniek-therapeuten | Gezondheidswetenschappen, psychologie, neuropsychologie |
Operante conditionering in neurofeedback
Neurofeedback helpt het brein beter te leren. Het doet dit met operante conditionering. Het brein leert om de juiste hersengolven te maken. Een beloning, zoals feedback die je ziet of hoort, volgt wanneer dit gebeurt.
Dit werkt omdat ons brein van nature goed reageert op beloningen. Een beloning kan bijvoorbeeld een fijn geluid zijn. Of een speciaal plaatje op een scherm als je brein actief is op de goede manier.
Zo leert het brein sneller de goede golven te maken. Na een tijdje begrijpt het brein zelf wat het moet doen. Het beloont zichzelf dus. Het leert dit zonder elke keer een beloning van buitenaf te krijgen.
| Statistiek | Waarde |
|---|---|
| Neurofeedback behandelt verschillende aandoeningen | Waaronder aandachtsproblemen (ADD/ADHD), angstklachten, autisme, burnout, depressie, dyscalculie, dyslexie, epilepsie, hoofdpijn, slaapstoornissen, en meer. |
| Meetpunten op het hoofd bij neurofeedback | 19 verschillende |
| Succespercentage bij neurofeedback therapie | 95% bij NewMind centers |
| Succespercentage bij operante conditionering in neurofeedback | 95% bij NewMind centers |
Veel mensen hebben al voordeel van neurofeedback gezien. Na een tijdje oefenen, verandert het brein echt. Deze veranderingen kunnen voor altijd blijven. Het werkt voor kinderen en volwassenen.
“Neurofeedback is een veelbelovende techniek waarbij het brein wordt ‘getrained’ om beter te functioneren. Door middel van operante conditionering leert het brein de gewenste hersengolven op te wekken, wat kan leiden tot blijvende verbeteringen.”
Vormen van neurofeedback
Neurofeedback heeft verschillende trainingsvormen. Elke vorm richt zich op specifieke delen van de hersenen. Een voorbeeld is powertraining of coherentietraining.
Powertraining
Powertraining wordt veel gebruikt. Het verhoogt bètagolven en verlaagt theta of hogere bètagolven. Deze aanpak helpt bij aandachtsstoornissen zoals ADHD. Het verbetert focus en concentratie.
Coherentietraining
Coherentietraining kijkt naar de balans van golven in verschillende delen van de hersenen. Het helpt bij posttraumatische stressstoornis. Door training wordt de hersencommunicatie beter en evenwichtiger.
Buiten powertraining en coherentietraining, zijn er meer methodes. Bijvoorbeeld slow cortical potentials training en de Zengarmethode. Al deze methodes helpen het brein beter reguleren. Hierdoor verminderen veel klachten.
| Type Neurofeedback | Doel | Toepassing |
|---|---|---|
| Powertraining | Verhogen bètagolven, verlagen thetaen/of hogere bètagolven | ADHD, frequentiespectra |
| Coherentietraining | Verbeteren verhouding frequenties tussen hersengebieden | Posttraumatische stressstoornis |
| Slow cortical potentials training | Verbeteren zelfregulatie van langzame hersenactiviteit | Brede toepasbaarheid |
| Zengarmethode | Balanceren en synchroniseren van hersenactiviteit | Stress, slaapklachten, stemmingsklachten |
Toepassingen van neurofeedback
Neurofeedback helpt bij veel aandoeningen. Voorbeelden zijn epilepsie, hyperactiviteit, verslaving, angststoornissen, depressie, OCD, gedragsstoornissen, tinnitus, hoofdpijn, chronische pijn, autisme, slaapstoornissen en PTSD. De methode richt zich op het aanpassen van specifieke hersengolven. Dit vermindert de symptomen.
Studies tonen aan dat 60-80% van de mensen met ADHD door neurofeedback geholpen wordt. Om verbeteringen te zien, zijn 20-40 sessies nodig. Elke sessie kost gemiddeld €50.
Vooral bij ADHD en ADD is neurofeedback effectief gebleken. Deze aandoeningen ontstaan door een onbalans in hersenactiviteit. Het kenmerkt zich door te veel trage hersengolven (theta en alpha) en te weinig snelle (bèta).
Neurofeedback werkt door het brein te conditioneren. Het leert om de juiste balans van hersengolven te herstellen. Dit verbetert symptomen, zoals concentratie, rust, en impulsiviteit.
| Aandoening | Effectiviteit van neurofeedback | Aantal sessies | Kosten per sessie |
|---|---|---|---|
| ADHD | 60-80% baat | 20-40 | €50 |
| Angststoornissen | Positief bewezen | 20-30 | €60 |
| Slaapstoornissen | Significant verbeterd | 15-25 | €55 |
| Autisme | Veelbelovend | 30-40 | €65 |
Naast ADHD en ADD helpt neurofeedback ook bij andere aandoeningen. Voorbeelden zijn angststoornissen, slaapstoornissen, en autisme. Ook hier zijn goede resultaten mee geboekt. In het algemeen zijn 20 tot 40 sessies nodig. De prijs per sessie ligt tussen de €50 en €65.
Effectiviteit van neurofeedback
Al lang wordt neurofeedback onderzocht. Toch blijft men discussiëren over de effectiviteit ervan. Veel publicaties zijn erover verschenen. Maar we weten nog steeds niet zeker of de beloftes waargemaakt worden.
De studies hebben vaak tekortkomingen in hun aanpak. Er zijn niet genoeg goed uitgevoerde onderzoeken naar de echte klinische effecten van neurofeedback.
Onderzoek naar effectiviteit
Enkele experts denken dat de goede resultaten soms het placebo-effect kunnen zijn. Dit betekent dat de mensen beter worden doordat ze denken dat de behandeling helpt. Het kan ook door iets anders komen dan de neurofeedback zelf. Dit maakt de resultaten moeilijk te begrijpen.
Maar, recente studies tonen toch positieve effecten bij aandachtsstoornissen zoals ADHD. Bijvoorbeeld, onderzoeken van Gevensleben et al. (2009) en Holtmann et al. (2009) lieten goede effecten zien. Deze studies waren goed opgezet. In Nederland vinden we neurofeedback nog niet bewezen effectief.
| Protocollen | Aantal studies | Succesratio |
|---|---|---|
| Theta | 7 | 33.33% |
| Alpha | 10 | 70% |
| Low Beta | 8 | 62.5% |
Uit een overzichtsstudie kwamen ook interessante bevindingen naar voren. De succesratio van neurofeedback hing af van wat er getraind werd. Alpha-training was het meest succesvol, met 70% effectiviteit. Daarna kwam low beta-training met 62,5%. Theta-training scoorde het laagst met 33,3%. De taken die getraind werden, waren bijvoorbeeld werkgeheugen en response-inhibitie.
“Er zijn veel methodologisch zwakkere studies, maar goed uitgevoerde gerandomiseerde, gecontroleerde studies naar duidelijk omschreven klinische eindpunten zijn schaars.”
Neurofeedback lijkt zeer belovend, vooral voor ADHD. Maar er is nog meer onderzoek nodig om echt te weten of het werkt. Door kritiek op veel studies is het moeilijk om zeker te zijn van de resultaten. Hoogkwalitatieve studies zijn nodig om neurofeedback’s plaats in de zorg te begrijpen.
Kritiek op neurofeedback
Steeds meer mensen twijfelen over neurofeedback. Dit komt door het gebrek aan goed klinisch onderzoek. Veel studies zijn methodologisch zwak. Ze hebben problemen met controle, groepsgrootte, en behandeling verschillen.
Deskundigen denken dat neurofeedback bij ADHD misschien niet echt werkt. Zij geloven dat het effect eerder te maken heeft met het placebo-effect en andere factoren zoals motivatie. Dit komt niet alleen door de training zelf.
- Neurofeedbacktraining (NFT) gebruikt hightech om gedragsproblemen aan te pakken. Het maakt gebruik van afwijkende EEG-signalen. Tot nu toe zijn de resultaten niet duidelijk.
- Bij biofeedbacktherapie worden lichaamssignalen gebruikt voor feedback. Methoden zoals myofeedback en ademtraining zijn evidence-based effectief gebleken.
- Het aantal sessies dat nodig is voor neurofeedback verschilt. Sommigen voelen zich al na tien sessies beter. Anderen hebben wel vijftig tot zestig sessies nodig.
Er zijn al sinds de jaren 60 meer dan 1000 documenten geschreven over neurofeedback. Maar de meeste studies hebben tekortkomingen. Bijna 50 jaar na de start is neurofeedback nog steeds geen standaard behandeling.
| Statistiek | Waarde |
|---|---|
| Claim effectiviteit neurofeedback voor ADHD | 80% |
| Aantal neurofeedbacktherapeuten in Nederland | Ongeveer 200 |
Het college van zorgverzekeringen is niet overtuigd van neurofeedback. Zij wijzen het af voor de zorgverzekering. Dit toont twijfels over de methodologie en het klinisch onderzoek.
Praktijkvoorbeeld: obsessieve-compulsieve stoornis
Mensen met obsessieve-compulsieve stoornis vertonen vaak bepaald gedrag. Dit gedrag komt door stress in de hersenen, zoals bèta- of gammagolven. Met neurofeedback leren ze die stress te verlagen en kalme golven te maken. Dit helpt hen minder last te hebben van hun ziekte.
Neurofeedback voor deze stoornis lijkt op een computerspel. De speler krijgt beloningen voor goede hersengolven. Slechte golven leiden tot ‘straf’. Zo oefenen ze om controle te krijgen over hun hersenen. Dit maakt hun ziekte minder erg.
Studies laten zien dat neurofeedback werkt voor obsessieve-compulsieve stoornis. In 2009 zagen onderzoekers betere symptomen na enkele sessies. De groep die de training niet kreeg, verbeterde minder.
Er is nog meer onderzoek nodig naar de lange termijn. Maar neurofeedback lijkt een hoopvolle therapie. Het betrekt de patiënt actief bij het verbeteren van hersenfuncties. Dit kan leiden tot blijvende veranderingen in gedrag en gedachten.
“Neurofeedback is een veelbelovende therapie bij de behandeling van obsessief-compulsieve stoornissen, waarbij patiënten leren om hun hersengolven te reguleren en daarmee hun symptomen te verminderen.”
Het neurofeedback ‘computerspel’
Neurofeedbacktherapie gebruikt vaak een speciaal computerspel. Dit spel beloont de speler als het brein goed reageert. Het helpt de speler om betere hersenpatronen te krijgen.
Hoe ziet zo’n neurofeedback spel eruit? Stel je drie auto’s op het scherm voor, met één in het midden als focus. Dit is de ‘rewardfrequentie’ die moet verbeteren. Als de speler met zijn brein de goede kant op gaat, wint de middelste auto sprints en punten. Andere auto’s vertragen als het niet goed gaat. Dit is een vorm van beloning of straf.
In deze spellen draait het allemaal om punten verdienen. Het is een beloning om de goede activiteit van je brein te leren. Als je beter wordt, gaan de uitdagingen omhoog om te stimuleren.
Onderzoek laat zien dat dit soort spellen echt werken. Meestal zijn 20 tot 25 speelsessies genoeg voor goed resultaat. Mensen leren zo hun breinactiviteit te verbeteren.
Recente ontwikkelingen in Nederland
Neurofeedback is een therapie om de hersenactiviteit te leren reguleren. In Nederland heeft het sinds 2008 grote stappen gezet. Toen stopten zorgverzekeraars echter met vergoeden. Ze zagen te weinig bewijs voor de werking van neurofeedback.
De laatste tien jaar is er veel veranderd. Speciale neurofeedback trainingen zijn zeer populair geworden. Vooral bij kinderen met ADHD is het effectief en veilig. Nederlandse zorgverzekeraars gaan deze behandeling nu vergoeden.
Er zijn ook nieuwe vormen van neurofeedback. Die richten zich op alle soorten hersengolven. Een voorbeeld is de NeurOptimal dynamische neurofeedback. Hierbij is de deelnemer volledig passief.
De kritiek op neurofeedback blijft bestaan, vooral over de effecten op ADHD. Er ontbreken goede onderzoeken in Nederland. Maar, er zijn ook succesverhalen. Bij De Breinkliniek zeggen ze zelfs tot 95% succes te hebben.
Neurofeedback is vooral populair voor kinderen met ADHD. Maar het kan ook helpen bij autisme, angsten, en depressies. Het wordt in Nederland vaak aangeboden voor deze aandoeningen.
Samengevat maakt neurofeedback in Nederland een spannende tijd door. Er is meer bewijs voor effectiviteit, vooral bij specifieke groepen. De vergoeding door verzekeraars en nieuwe benaderingen maken het een hoopvolle therapie voor de toekomst.
Nieuwe veelbelovende studies
Onlangs verschenen er studies die goed nieuws brachten over neurofeedback. Volgens Gevensleben et al. (2009) en Holtmann et al. (2009) helpt neurofeedback bij ADHD. Deze onderzoeken waren goed uitgedacht. Ze hadden placebo-controle en deelnemers waren willekeurig gekozen.
Gevensleben et al. (2009) en Holtmann et al. (2009)
Gevensleben et al. (2009)’s analyse vergeleek neurofeedback met een andere behandeling. De neurofeedback-groep ging duidelijk vooruit op ADHD-symptomen.
Holtmann et al. (2009) plaatsen ADHD-kinderen in verschillende groepen. Ze keken naar neurofeedback en een placebo. De neurofeedback-groep verbeterde sterk.
Dus, neurofeedback lijkt echt te helpen bij ADHD. Dat is belangrijk om te weten. Gerandomiseerd onderzoek met placebo-controle toonde succes.
“Deze recente, goed opgezette studies suggereren dat neurofeedback een veelbelovende behandelmethode is voor ADHD.”
Neurofeedback in de toekomst
Er is kritiek op de werking van neurofeedback. Maar nieuwe onderzoeken laten hoopvolle resultaten zien. Met meer onderzoek kan neurofeedback in de toekomst een goede behandeling worden.
De behandeling bestaat uit 40 of 60 sessies. Meestal zie je al na 10 sessies verbetering. Voor nog betere resultaten bij ADHD zijn 40 tot 60 sessies nodig.
Zorgverleners gebruiken protocollen gebaseerd op onderzoek. Mogelijk betaalt de verzekering mee aan de kosten. Je kunt de EEG-band huren of kopen.
De kosten verschillen per traject. Ze hangen af van de huurtermijn van de band. Metingen gebeuren met ogen open en dicht, tijdens tests. Een zorgverlener volgt alles op afstand.
Neurofeedback helpt bij veel problemen, zoals ADHD en stress. Als je geïnteresseerd bent, kun je een prijsopgave vragen.
Er is nog kritiek, maar nieuwe studies brengen hoop. Met meer onderzoek kan neurofeedback waardevol worden. Het kan een veel gebruikte behandeling worden voor meerdere aandoeningen.
Conclusie
Is neurofeedback echt zo effectief? Na 50 jaar studie, mist het harde bewijs dat het werkt. Mensen vragen zich af of het niet gewoon door suggestie beter lijkt te gaan.
Toch zie je steeds meer studies die suggereren dat het wel kan werken. Als we verder kijken en beter onderzoeken, is de kans groot dat dit een belangrijke behandeling wordt. Het is nog even afwachten hoe het verder gaat.
Neurofeedback is dus hoopgevend, maar er moet meer onderzoek komen om het zeker te weten. Met de juiste aanpak kan het echt iets toevoegen in de gezondheidszorg.
