ADHD medicijnen die het vaakst worden voorgeschreven zijn stimulantia, zoals methylfenidaat en dexamfetamine. Deze helpen bij het verminderen van de symptomen. Ook zijn er niet-stimulerende medicijnen beschikbaar, waaronder atomoxetine en bupropion.
Belangrijkste punten
- Methylfenidaat en dexamfetamine zijn de eerste keuze medicijnen voor volwassenen met ADHD
- Langwerkende preparaten verdienen de voorkeur vanwege betere therapietrouw en minder misbruikrisico
- Atomoxetine en bupropion zijn respectievelijk de tweede en derde keuze medicijnen
- Medicatie voor volwassenen met ADHD moet worden voorgeschreven door een psychiater of andere geschoolde arts
- Regelmatige monitoring van gewicht, bloeddruk en bijwerkingen is belangrijk tijdens ADHD medicatie behandeling
Inleiding
Wat is ADHD?
ADHD is een aandoening die zorgt voor aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit. Het komt vaak voor bij kinderen, maar sommige mensen houden dit als volwassene.
ADHD-symptomen
De symptomen van ADHD tonen zich in moeite met concentratie, hyperactiviteit en impulsiviteit. Dit is de kern van wat ADHD kenmerkt.
Belang van medicatie bij ADHD-behandeling
Medicijnen spelen een grote rol in het verminderen van de symptomen van
Methylfenidaat
Methylfenidaat is een veelgebruikt medicijn voor ADHD. Het verhoogt de hoeveelheid dopamine en noradrenaline in onze hersenen. Zo verbetert het de aandacht, vermindert het de drang om plotseling iets te doen en kalmeert het de hyperactiviteit.
Vormen van methylfenidaat
Dit medicijn komt in verschillende vormen, zoals pillen die snel of langzaam werken. De dokter kiest de juiste dosis gebaseerd op wat het beste werkt en de bijwerkingen minimaliseert.
Dosering en bijwerkingen
Soms kunnen mensen die methylfenidaat nemen minder honger hebben, moeilijk slapen, hartkloppingen voelen of nerveus zijn. Meestal wennen ze aan deze bijwerkingen en worden ze minder.
Dexamfetamine
Dexamfetamine is een bekend medicijn voor ADHD. Het valt, net als methylfenidaat, onder de Opiumwet. Het werkt anders dan methylfenidaat. Dexamfetamine stimuleert de afgifte van stoffen in de hersenen. Dit zorgt direct voor meer van deze stoffen. Sommige mensen vinden dexamfetamine fijner of effectiever dan methylfenidaat. De bijwerkingen van beide medicijnen lijken op elkaar. Ze helpen ongeveer 80% van de volwassenen met ADHD.
Werkingsmechanisme van dexamfetamine
Dexamfetamine werkt anders dan methylfenidaat. Het zorgt voor meer stoffen van de hersenen, direct. Dit kan voor sommige mensen met ADHD beter werken.
Atomoxetine
Atomoxetine is een medicijn voor ADHD dat niet stimuleert. Het remt de opname van noradrenaline. Atomoxetine helpt volwassenen met ADHD omgaan met hun symptomen. Het kan minder krachtig zijn dan andere medicijnen maar is een goede tweede keuze.
Effectiviteit van atomoxetine
Uit onderzoek blijkt dat Atomoxetine beter is dan een nep pil in het verminderen van symptomen. Sommige nadelen zijn een droge mond, duizeligheid en minder zin in eten. Ook voelen mensen zich misselijk, slapen ze slecht en zijn ze moe.
Bijwerkingen van atomoxetine
Etenstijd bij mensen die Atomoxetine gebruiken kan slechter zijn. Ze kunnen ook misselijk en moe voelen. De mond kan droog aanvoelen. Deze effecten worden vaak minder met de tijd.
Atomoxetine kan ook zorgen voor een iets snellere hartslag en hogere bloeddruk. Dit gebeurde bij sommige mensen gedurende 10 weken. Maar, dit heeft meestal weinig effect.
Bupropion
Bupropion is een niet-stimulerend ADHD-medicijn. Het werkt door de opname van dopamine en noradrenaline te verminderen. Zo blijven deze stoffen langer in je lichaam. Dit medicijn staat bekend om zijn effect tegen ADHD-symptomen. Maar het werkt anders dan de meer bekende stimulerende middelen.
Werking en bijwerkingen van bupropion
Gebruik van bupropion kan enkele bijwerkingen veroorzaken. Dit zijn hoofdpijn, droge mond, slapeloosheid en misselijkheid. In Nederland is het voorschrijven aan volwassenen voor ADHD off-label gebruik.
ADHD medicatie
Voor de behandeling van ADHD bij volwassenen bestaan enkele ADHD medicijnen. De bekendste zijn stimulantia zoals methylfenidaat en dexamfetamine. Maar er zijn ook niet-stimulerende medicijnen, zoals atomoxetine en bupropion. De keuze van medicatie hangt af van wat het beste werkt, bijwerkingen, en wat de patiënt wil.
Het is belangrijk de behandeling goed af te stemmen op de persoon. Zo bereik je het beste resultaat.
| Medicatie | Werkingsmechanisme | Effectiviteit | Bijwerkingen |
|---|---|---|---|
| Methylfenidaat | Remt heropname dopamine en noradrenaline | Effectief bij ~80% volwassenen met ADHD | Verminderde eetlust, slaapproblemen, hartkloppingen |
| Dexamfetamine | Stimuleert afgifte dopamine en noradrenaline | Effectief bij ~80% volwassenen met ADHD | Vergelijkbaar met methylfenidaat |
| Atomoxetine | Remt heropname noradrenaline | Enigszins minder effectief dan stimulantia | Verminderde eetlust, misselijkheid, droge mond |
| Bupropion | Remt heropname dopamine en noradrenaline | Minder overtuigende resultaten dan stimulantia | Hoofdpijn, droge mond, slapeloosheid |
Het kiezen van de juiste ADHD medicatie is maatwerk. Het is belangrijk om goed te kijken naar wat werkt en wat niet, om de beste oplossing te vinden. Zo’n aanpak is cruciaal voor een succesvolle behandeling.
Keuze van medicatie
Specialisten zien methylfenidaat en dexamfetamine als beste medicijnen voor ADHD bij volwassenen. Deze stimulantia helpen goed en de bijwerkingen zijn vergelijkbaar.
Eerste keuze: methylfenidaat en dexamfetamine
Soms werken de eerst gekozen medicijnen niet goed of worden ze niet goed verdragen. Dan is atomoxetine een goede tweede optie.
Tweede keuze: atomoxetine
Bupropion is de derde keus, als zelfs atomoxetine niet goed werkt of wordt verdragen.
Derde keuze: bupropion
Het kiezen van de juiste medicatie is maatwerk. Het is belangrijk goed te kijken naar het effect en de bijwerkingen.
Titratie en monitoring
Vanaf het begin is het zorgvuldig starten met ADHD-medicatie belangrijk. De dosis verhogen gebeurt stap voor stap. Dit om de beste balans tussen werking en bijwerkingen te vinden. De arts moet de patiënt goed in de gaten houden.
De behandelaar kijkt regelmatig naar hoe het gaat met de medicijnen. Als het nodig is, wordt de dosis veranderd. Goede communicatie tussen de arts en de patiënt helpt bij het afstemmen van de behandeling.
Opstartfase en titratie
Starten met de medicatie doe je langzaam op. Zo vind je de beste werking met zo min mogelijk bijwerkingen. De arts zorgt dat de dosis klopt na het goed in de gaten houden van de patiënt.
Monitoren van bijwerkingen
Niet alleen aan het begin, maar ook later blijft monitoren belangrijk. De arts kijkt regelmatig de reacties van de patiënt na. Mocht dat nodig zijn, dan kan de medicatie aangepast worden.
Aanpassen van medicatie
Is de medicatie niet effectief of zijn de bijwerkingen te erg? Dan kan de dosis of het medicijn veranderd worden. Het is cruciaal dat de arts en de patiënt goed met elkaar praten. Zo wordt de behandeling op maat gemaakt.
Therapietrouw
Therapietrouw is erg belangrijk voor de behandeling van ADHD met medicijnen. Als patiënten hun medicijnen niet op de juiste manier nemen, werken de voordelen minder goed. Er zijn manieren om therapietrouw ADHD medicatie te vergroten.
Belang van therapietrouw
Onderzoek laat zien dat het op tijd innemen van medicatie helpt. Bij volwassenen met ADHD is de gemiddelde opvolging voor medicijnen 62% voor amfetaminen en 52% voor methylfenidaat. Ook neemt slechts 88% van de volwassenen de medicatie minder dan 2 maanden achtereen goed in.
Strategieën voor therapietrouw
Ondersteunen van therapietrouw kan op verschillende manieren. Belangrijk is om herinneringen te gebruiken en de medicatie in een vaste dagelijkse routine te stoppen. Ook familie betrekken kan helpen, net als goede communicatie met de arts.
Bijwerkingen
ADHD-middelen kunnen bijwerkingen geven, net als vele andere medicijnen. Veel voorkomende effecten zijn minder zin in eten, slapeloosheid, een droge mond, zenuwachtigheid en snelle hartslag. Meestal verdwijnen deze effecten na een paar weken. Blijven ze echter aanhouden of storende klachten geven, dan kan de dokter de dosis veranderen of een ander medicijn voorstellen.
Goed overleg tussen dokter en patiënt is belangrijk voor de beste behandeling. Ze zoeken samen een balans tussen wat werkt en wat de bijwerkingen acceptabel maakt.
Meest voorkomende bijwerkingen
| Bijwerking | Percentage |
|---|---|
| Verminderde eetlust | Komt vaak voor |
| Slaapproblemen | Komt vaak voor |
| Droge mond | Komt vaak voor |
| Nervositeit | Komt vaak voor |
| Hartkloppingen | Komt vaak voor |
Omgaan met bijwerkingen
Als de bijwerkingen aanhouden of als storend worden ervaren, kan de dosering worden verlaagd of kan er worden overgestapt op een ander medicijn. Het is belangrijk dat arts en patiënt nauw samenwerken om de juiste balans te vinden tussen effectiviteit en aanvaardbaarheid van bijwerkingen.
Contra-indicaties
Tijdens de zwangerschap en borstvoeding is voorzichtigheid met ADHD-medicatie geboden. Het gebruik wordt meestal gestopt. Dit is tenzij de voordelen heel duidelijk zwaarder wegen dan de risico’s.
Gebruik van alcohol of drugs naast ADHD-medicatie is gevaarlijk. Dit kan de werking van de medicatie veranderen. Daarom is het beter om dit te vermijden.
Patiënten met hart- en vaatziekten moeten extra op letten. Ze kunnen meer risico lopen op bijwerkingen. Hun dokter zal goed moeten kijken of de medicatie voordelig is.
Zwangerschap en borstvoeding
Meestal stoppen vrouwen met ADHD-medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding. Sets ze de voordelen en risico’s goed tegen elkaar af. Sommige medicijnen, zoals methylfenidaat en dexamfetamine, kunnen de baby beïnvloeden.
Middelengebruik
Gebruik van alcohol of drugs naast ADHD-medicatie is riskant. Het kan onverwachte gevolgen hebben. Het is belangrijk dit aan je dokter te vertellen. Zo kan de behandeling aangepast worden.
Cardiovasculaire aandoeningen
Patiënten met hart- en vaatziekten moeten extra voorzichtig zijn. Ze lopen meer kans op bepaalde bijwerkingen. Hun dokter zal zorgvuldig moeten kiezen of medicatie gebruiken hun het waard is.
Alternatieve behandelingen
Sommige mensen vinden dat medicijnen goed helpen bij ADHD. Maar er zijn ook andere manieren om de aandoening aan te pakken. Bijvoorbeeld, niet-medicamenteuze therapieën als coaching, cognitieve gedragstherapie en psycho-educatie zijn nuttig. Als je deze vormen van therapie samen gebruikt met medicijnen, kan dat het beste resultaat opleveren.
Medicatie helpt de belangrijkste symptomen van ADHD te verminderen. Ondertussen leert de therapie je vaardigheden om beter met ADHD om te gaan. Daarom is een aanpak met verschillende soorten zorg belangrijk voor een goede behandeling van ADHD bij volwassenen.
Niet-medicamenteuze behandelingen
Coaching, cognitieve gedragstherapie en psycho-educatie zijn alternatieve behandelmethodes. Ze helpen mensen met ADHD omgaan met hun aandoening. Deze vormen van zorg richten zich op het verbeteren van dagelijkse handelingen.
Combinatietherapie
Voor veel patiënten werkt een combinatie van medicijnen en therapie het beste. De medicijnen verminderen de symptomen, terwijl de therapie helpt met functioneren. Daarom raden experts combinatietherapie vaak aan. Het is een effectieve behandeling.
Rijvaardigheid en medicatie
ADHD-medicatie kan rijden beïnvloeden. Het is belangrijk de bijsluiter goed te lezen. Zo weet je wat de medicijnen voor effect hebben. Rij veilig met medicijnen en apotheek.nl helpen bij het checken van ADHD-medicatie en autorijden.
Invloed op rijvaardigheid
Het gebruik van middelen als modafinil, methylfenidaat en dexamfetamine is meestal veilig. Maar het hangt af van de dosis en tijdstip van innemen. Bespreek eventuele bijwerkingen met je arts. Die kunnen wel van invloed zijn op je rijgedrag.
Wettelijke regels
Dexamfetamine valt onder de drugswetten vanwege amfetamines. Gebruik van dit middel bij ADHD is toegestaan als je de voorgeschreven dosis neemt. Bij testen die het als amfetamine zien, moet je laten weten dat het ADHD-medicatie is.
Als je ADHD of ADD hebt en een rijbewijs aanvraagt, moet je formulieren invullen. En soms krijg je een medische keuring. Om met je ADHD-medicatie in het buitenland te rijden, heb je vaak extra papieren nodig.
Het is heel belangrijk om de voorschriften van je arts te volgen. En om goed op de hoogte te zijn van mogelijke bijwerkingen. Zo rij je veilig met ADHD-medicatie.
Misbruik en verslaving
Geneesmiddelen zoals methylfenidaat en dexamfetamine lopen het risico van misbruik en verslaving. Bij de behandeling van ADHD is het belangrijk dat patiënten goed in de gaten worden gehouden. Zoek naar manieren om misbruik te voorkomen.
Een van die methoden is het voorschrijven van medicijnen die lang werken. Het helpt ook als familie en vrienden de behandeling ondersteunen. Bespreek altijd de gevaren met de patiënt.
Risico’s van stimulantia
Kortwerkende methylfenidaat en dexamfetamine worden soms misbruikt. Tijdens de behandeling van ADHD bij volwassenen moet het risico goed bewaakt worden. Middelen die snel werken, kunnen makkelijk misbruikt worden door ze te vermalen voor gebruik door het bloed (iv) of neus.
Preventie van misbruik
Medicijnen onder de Nederlandse Opiumwet, zoals methylfenidaat en amfetamine, worden zorgvuldig voorgeschreven door de arts en apotheker. Voor volwassenen met ADHD is er een groter risico op verslaving, vooral het gebruik van alcohol en drugs.
Uit onderzoek blijkt dat medicijnen vaker door anderen worden misbruikt dan door de patiënten zelf. Het is beter om langwerkende medicijnen voor te schrijven, vooral aan patiënten met een hoger risico op misbruik.
